به نقل از «تابناک»

ایجاد بانک اطلاعاتی در زمینه زبان فارسی

تاریخ انتشار: ۹ اسفند ۱۴۰۰ | کد خبر: ۳۴۴۷۵۴۳۸

به گزارش «تابناک» به نقل از روابط عمومی بنیاد سعدی، هشتمین گردهمایی سالانه مؤسسه‌های فعال در زمینه آموزش زبان فارسی در جهان درهمکاری بنیاد سعدی با وزارت امور خارجه یکشنبه هشتم اسفندماه ۱۴۰۰ به میزبانی دانشکده روابط بین الملل وزارت امور خارجه در محل دفتر مرکز مطالعات این وزارتخانه برگزار شد.

حداد عادل: امروز آموختن زبان فارسی به خارجیان یک ضرورت است

در ابتدای این همایش، رئیس بنیاد سعدی گفت: وزارت امور خارجه از آغاز تاسیس بنیاد سعدی از این بنیاد پشتیبانی کرده است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

زبان فارسی در کنار زبان های قومی و محلی زبان مشترک همه مردم ایران شده و مردم ایران از ۱۲۰۰ سال پیش که این زبان در ایران گسترش پیدا کرد به هر زبانی که در خانه تکلم می کردند زبان ارسی را به عنوان زبان مشترک انتخاب کردند.

وی افزود: این زبان نه تنها در ایران وسیله ارتباط و تفاهم مردم شده بلکه به علت قابلیت ها و خصوصیات خاصی که داشته ممانند موسیقی و خوش آهنگی در بخش های وسیعی از آسیا برای قرن ها زبان مشترک بوده که یکی از آن بخش ها شبه قاره هند بوده است.

رئیس بنیاد سعدی خاطرنشان کرد: ابن بطوطه در سفری که به شرق آسیا داشته هر جا مشکل زبان داشته با پیدا کردن یک فارسی زبان با مردم ارتباط برقرار می کرده است و امروز هم این زبان به عنوان یکی از زبان های کهن دنیا که سابقه ای چند هزار ساله دارد در جهان مطرح است و مخصوصاً ادبیاتی که به زبان فارسی پدید آمده بخش مهمی از ادبیات جهان محسوب می شود. اینکه ما هزار سال پیش شاعری به نام فردوسی داشته ایم که شناسنامه تارخی ملت ایران را در ۶۰ هزار بیت سروده و پس از گذشت هزار سال اشعار او به هیچ وجه کهنه نشده و امروز عارف و عامی این اشعار را می فهمند و به عمق این منظومه حکمی و سیاسی پی می برند، یکی از قدرت های زبان فارسی است.

حداد عادل با بیان اینکه ادبیات فارسی باعث سرافرازی ما در جهان است و آیینه اندیشه و جهانبینی ما محسوب می شود، عنوان کرد: در روزگار ما آموختن زبان فارسی به خارجیان یک ضرورت محسوب می شود. بارها گفته ایم که میان اقتدار هر کشور و گسترش زبان آن کشور در جهان رابطه ای معنادار وجود دارد، چرا که کشوری مقتدرتر است که زبان آن در فراسوی مرزهای آن گسترده تر باشد و اگر به تاریخ ایران مراجعه کنیم این واقعیت را مشاهده می کنیم، همانطور که هر فرد با سخن گفتن خود قدرتش را بیان می کند یک فرد نیز با زبان قدرت خود را در دنیا بیان می کند.

وی اظهار کرد: در همه دستگاه ها نیاز به کسانی است که زبان ما را بدانند و این نیاز در وزارت خارجه بیشتر احساس می شود. ما برای انتقال محصول و بینش خود به مردم جهان محتاج آموختن زبانمان به دیگران هستیم. در بخش های اقتصادی نیز هر چه زبان ما برای دیگران آشناتر باشد روابط اقتصادی و سیاسی ما بیشتر می شود.

رئیس بنیاد سعدی یادآور شد: از دیگر مواردی که حضور زبان فارسی را در جهان مهم تر می کند این است که اگر می خواهیم نسل های بعدی پیوندشان با زبان مادری خود گسسته نشود باید در آموش آنها به زبان مادریشان کمک کنیم.

حداد عادل با اشاره به اینکه نکته مهم آموزش زبان به غیر همزبانان متفاوت است، بیان کرد: نمی شود با همان روش هایی که زبان را در مدارس و مراکز آموزشی خود به فارسی زبانان می آموزیم به کسانی که زبان دیگری دارند بیاموزیم. این تخصص خاصی است که سالهاست در دنیا شکل گرفته و در ایران هم نزدیک به ۴۰ سال است که به صورت رشته دانشگاهی درآمده است و در سطح کارشناسی ارشد در دانشگاه اجرا شده و فارغ التحصیلان آن وارد بازار کار شده اند.

وی خاطرنشان کرد: بنیاد سعدی با درک این واقعیت به وجود آمد و ما در این بنیاد در درجه اول سعی کردیم آموزش زبان فارسی را به کسانی که زبان فارسی نمی دانند بر پایه اصول تخصصی استوار کنیم. در مطالعاتی که داشتیم به این نتیجه رسیدیم که ایجاد یک بنیاد مستقل زیر نظر عالیترین مقامات کشور برای گسترش زبان آن کشور در خارج امر متداولی است. در مطالعاتمان به ۲۵ کشور برخوردیم که بنیادهایی برای آموزش زبانشان در خارج از کشور وجود دارد. مثلاً در منطقه آسیا بنیاد کنفسیوس را داریم که برای گسترش زبان چینی فعال است.

رئیس بنیاد سعدی با بیان اینکه در بنیاد سعدی ما راهبردهایی داریم، تصریح کرد: وظیفه اصلی بنیاد سعدی این است که زیرساخت های لازم را برای گسترش زبان فارسی در جهان ایجاد کند. ما هم به عنوان یک دستگاه وابسته به نظام جمهوری اسلامی ایران وظیفه خود را تاسیس زیرساخت های لازم می دانیم که از جمله آنها تالیف کتاب درسی است و در یک چشم انداز درازمدت تالیف ۷۰ کتاب را پیش بینی کرده ایم و ۳ کتاب هم اکنون تالیف شده و به صورت جذابی چاپ شده و تاکنون بیش از ۷۵ هزار نسخه از کتاب های بنیاد سعدی در جهان توزیع شده و در حدود ۳۰ کتاب دیگر در دست تالیف داریم.

حداد عادل افزود: از جمله زیرساخت های دیگر برای گسترش زبان فارسی فعالیت فارغ التحصیلان دانشگاهی از کشورهای مختلف است که متخصص آموزش زبان فارسی هستند و در دانشگاه علامه طباطبایی دوره تخصصی آموزش زبان فارسی ببینند و در کشورهای خود معلم آموزش زبان فارسی باشند. تاکنون حدود ۲۵ نفر از کشورهای مختلف دعوت شده اند و فارغ التحصیل شده و به کشور خود برگشته اند.

وی با اشاره به اینکه بنای ما تصدی گری در آموزش زبان فارسی به خارجیان نیست، گفت: اگر چه کلاس های زبان فارسی توسط رایزنی های فرهنگی صورت می گیرد و ما مایل هستیم که به همه دستگاه هایی که علاقمند به آموزش زبان فارسی به خارجیان هستند از نظر کتاب، تربیت معلم و از نظر اجرای استانداردهای یکسان در آموزش زبان فارسی کمک کنیم. به همین جهت با بسیاری از دانشگاه های داخل کشور که در زمینه آموزش زبان فارسی که دانشجوی خارجی می پذیرند کمک می کنیم و همین طور به موسسات خصوصی داخل و خارج از ایران کمک می کنیم که کلاس های آزاد آموزش زبان فارسی دارند.

وی افزود: هر موسسه را که واجد شرایط تشخیص دهیم در آموزش و برگزاری دوره و اعطای گواهینامه کمک می کنیم و هدفمان این است که این نوع موسسات در داخل و خارج کشور رشد کنند. به طور مثال در کشور عراق در نجف و کربلا مجوز دارند و با آنها همکاری می کنیم و در کشورهای اروپایی نیز انجمن ایرانیان مقیم خارج از کشور با ما ارتباط دارند و از کتاب های ما استفاده می کنند.

رئیس بنیاد سعدی با تاکید بر اهمیت مساله استاندارد سازی اظهار کرد: برای اینکه فارسی دانستن امر قطعی و مشخصی نیست و اگر کسی ادعا کند که من فارسی می دانم باید ترازویی باشد که مشخص کند چه اندازه فارسی می داند و بر اساس مقداری که فارسی می داند اقدام به آموزش کند. بنابراین در دو سال اخیر با توجه به شیوع ویروس کرونا آموختن از طریق فضای مجازی در دنیا توسط بنیاد سعدی صورت گرفته و با توجه به اینکه دسترسی ما به کشورهایی مانند مصر آسان نیست، بعد از شیوع کرونا در فضای مجازی توانستیم دوره تربیت معلم زبان فارسی و زبان آموزی برگزار کنیم که ۶۰۰ نفر در این دوره شرکت کردند.

حداد عادل افزود: راهبرد دیگر ما توجه به تنوع مخاطبان ما در سراسر کشور و تنوع نیازهای آنها است. به طور مثال یک نفر می خواهد وارد فعالیت اقتصادی شود که ما بر این اساس دوره های مختلف را برگزار می کنیم. نتیجه این تجربه ۱۰ ساله که با همکاری استادان در داخل کشور از فرهنگستان زبان فارسی، دانشکده ها و رایزنان فرهنگی و به ویژه سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی موفق بوده ایم و توانسته ایم نوعی مرجعیت در آموزش زبان فارسی به خارجیان و ایرانیان مقیم خارج را ایفا کنیم. البته مشکلاتی نیز وجود داشته که از جمله آن تحریم های اقتصادی بوده اما به لطف خدا چراغ زبان فارسی در دنیا روشن مانده و ما فراموش نمی کنیم که آن چیزی که در دنیا اشتیاق ایجاد کرده زبان فارسی بیاموزند تحول تحت عنوان انقلاب اسلامی است.

وی خاطرنشان کرد: ظرفیتی که در جامعه المصطفی در قم برای گسترش زبان فارسی ایجاد شده در طول تاریخ سابقه نداشته است. اینکه چندین هزار طلبه غیر ایرانی همراه با خانواده های خود حضور داشته و به زبان فارسی درس دینی بخوانند، ظرفیتی عظیم برای گسترش زبان فارسی است که آن را نعمت و برکتی می دانیم که به لطف انقلاب اسلامی فراهم شده است.

رئیس بنیاد سعدی بیان کرد: امروز ایران در جهان حرف تازه ای برای گفتن دارد و بسیاری از مردم مشتاق هستند که ایران را بشناسند.‌‌‌‌‌‌‌

خطیب زاده: بانک اطلاعاتی کاملی در زمینه وضعیت زبان فارسی ایجاد کردیم

در ادامه، سعید خطیب زاده، معاون وزیر امور خارجه، سخنگو و رئیس مرکز دیپلماسی عمومی وزارت امور خارجه با اشاره به اینکه حضور در این جمع و در محضر دکتر حداد عادل باعث افتخارم است، صحبت های خود را با شعر «هر مطاعی از معدنی خیزد / شکر از مصر و سعدی از شیراز» آغاز کرد و گفت: این شعر در مهمترین اماکن دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران حکاکی و نوشته شده است. اگر کسی سری به سرکنسولگری ما در استانبول زده باشد، همین بیت شعر را می‌بیند و این نشان می دهد که مایه افتخار نمایندگی های ما خارج از کشور بوده است.

وی با بیان اینکه همچنان تفاخر ما به زبان فارسی به عنوان تجلی هویت ایرانی دیده می شود، افزود: باید وضعیت زبان فارسی را در این منظومه منطقه‌ای ۴۵۰ میلیونی که جزو ۱۵ کشور همسایه ایران هستند، بررسی کنیم.

خطیب زاده با اشاره به پیشرفت آموزش زبان فارسی با توجه به اتفاق مبارک تشکیل بنیاد سعدی عنوان کرد: استانداردسازی و حضور ما در مراکز کشورهای دیگر، تألیف کتاب ها و طراحی آزمون ها در تاریخ آموزش زبان فارسی در خارج از کشور وجود نداشته است.

وی در خصوص اقدامات وزارت امور خارجه برای ترویج و گسترش زبان فارسی در خارج از کشور تشریح کرد: ما ضمن دیدن نقاط مثبت آسیب‌هایی می‌بینیم که باید کمک کنیم مرتفع شود. اگر زبان فارسی جزو هویت و قدرت ماست باید به همان میزان به آن بپردازیم.

سخنگوی وزارت امور خارجه با اشاره به اینکه وضعیت ما در زمینه زبان فارسی در چند حوزه قابل بررسی است، گفت: اول؛ مربوط به وضعیت ما در حوزه زبان فارسی و ایرانیان خارج از کشور است و باید بررسی کنیم که تا چه اندازه توانستیم از طریق مدارس خارج از کشور و تارنماهای دیجیتال ارتباط خود را با آنها حفظ کنیم.

وی ادامه داد: ما در حوزه روابط با جامعه هدف زبان فارسی و هم در حوزه احیای زبان فارسی در حوزه هایی که به واسطه ایران هراسی و فارسی هراسی مهندسی شده، زبان فارسی دچار مشکل شده یا در حوزه های آماده اما کشف نشده مانند شمال و غرب آفریقا برنامه داریم.

خطیب زاده با برشمردن برخی اقدامات وزارت امور خارجه برای گسترش زبان فارسی تشریح کرد: حمایت از گسترش نهادهای زبان فارسی، افزایش سطح همکاری های دانشگاهی دانشگاه های ایرانی با دانشگاه های خارجی در راستای گسترش زبان فارسی، گسترش جشنواره‌ها و سمینارها و نشست های علمی مرتبط با زبان فارسی، افزایش سطح بورس های تحصیلی در زمینه ادبیات و زبان فارسی، تعیین و اختصاص جایزه ویژه بین المللی برای زبان فارسی و ایران شناسی، برگزاری جشنواره سالیانه حمایت از پژوهشگران خارجی در زمینه ادبیات فارسی، افزایش مراودات فرهنگی با کشورهای آسیای مرکزی در راستای تقویت زبان فارسی، چاپ و توزیع کتاب هایی با مضمون زبان فارسی و ارزش های بی بدیل انقلاب، همکاری مشترک با مراکز زبان پژوهی جهان، حمایت از زبان شناسان و اساتید زبان فارسی و ایران شناسی بخشی از سیاست هایی بوده است که دولت در حوزه ترویج زبان فارسی در خارج از کشور پیگیری کرده است.

وی با بیان اینکه نتایج ما در زمینه های مختلف متوازن نبوده است، گفت: در بعضی کشورها مانند سنگال و برخی کشورهای همسایه رشد زبان فارسی با سکته رو به رو بوده، اما در برخی کشورهای دیگر رشد بسیاری داشتیم. در همین خارکف که الان جنگ اتفاق افتاده است، به طور مجدد توانستیم کرسی زبان فارسی را احیا کنیم.

خطیب زاده با بیان اینکه در برخی کشورهای همسایه نظیر هند و پاکستان با رشد قابل توجهی در زمینه آموزش زبان فارسی، به برخی ضعف ها در این زمینه اشاره کرد و گفت: مدارس آموزش زبان فارسی در ارمنستان از ۱۸ مدرسه به ۱۱ باب کاهش پیدا کرده است.

رئیس مرکز دیپلماسی عمومی وزارت امور خارجه با اشاره به کار مهم وزارت امور خارجه در دوسال گذشته توضیح داد: اولین کار ما ایجاد یک بانک اطلاعاتی کامل از وضعیت زبان فارسی و ایران شناسی است. بانک اطلاعاتی در حال حاضر وارد فاز اجرایی نهایی شده است و امروز کاملاً قابل اعتناست.

وی با بیان اینکه کار دیگر ما در وزارت امور خارجه طرح پیشنهادی سالانه برای انتخاب شهر یا پایتخت زبان فارسی بوده است، افزود: این طرح مراحل اولیه خود را پشت سر گذاشته است و در اختیار برخی نهادها قرار گرفته و باید تبدیل به مصوبه هیأت دولت شود.

خطیب زاده یادآوری کرد: ما همچنین مأموریت خاص به نمایندگی های خارج از کشور دادیم و در بسیاری از کشورها سفارتخانه ها را مأمور این کار قرار دادیم که همکاری تنگاتنگی با بنیاد سعدی داشته باشیم.

وی افزود: یکی از کارهای دیگر ما تأسیس و تجهیز اتاق های ایران بوده و حدود هفت هزار جلد کتاب را برای گسترش فرهنگ فارسی ارسال کردیم.

سخنگوی وزارت امور خارجه با اشاره به مشکلات ترویج زبان فارسی در خارج از کشور بیان کرد: یکی از مواردی که ما با آن دچار مشکلیم، اعزام اساتید زبان فارسی به خارج از کشور است.

وی خاطرنشان کرد: به عنوان کسی که سالها معلم زبان فارسی بوده است، هیچ گاه قکر نمی‌کردم در زمینه آموزش زبان فارسی در نقطه ای قرار بگیریم که به این شکوه قابل توجه برسد. ما برای جهانی سازی و شناخت شاعری مانند عطار نیازی به کار خاصی نداریم و تمام داشته های ما با کمتر تلاشی جهانی می‌شود.‌‌‌‌‌‌‌

شیخ الاسلامی: مرکز مطالعات سیاسی بین المللی در خدمت گسترش زبان فارسی بوده است

در ادامه، محمدحسن شیخ الاسلامی، رئیس مرکز مطالعات سیاسی و بین‌الملل وزارت امور خارجه و رئیس دانشکده روابط بین‌الملل گفت: بر اساس هماهنگی های ایجاد شده با بنیاد سعدی دانشکده روابط بین الملل در حوزه آموزش زبان به دانشجویان خارجی فعالیت داشته و این دانشکده حدود ۳۵ سال است که در زمینه آموزش زبان فارسی فعال است و کارنامه درخشانی در این رابطه دارد.

وی اضافه کرد: بر اساس گفت و گویی که با آقای حداد عادل در بنیاد سعدی داشته ایم، فعالیت های ما در دانشکده در سه گروه فعال است که گروه اول دیپلمات های خارجی مقیم ایران و خانواده های آنها هستند که در گذشته و حال ترجیح داده شده آموزش آنها در دانشکده انجام گیرد و علاوه بر تحقیق، آموزش هایی درباره واژگان تخصصی مرتبط با حوزه روابط بین الملل انجام شود.

رئیس دانشکده روابط بین‌الملل گفت: گروه دوم زبان آموزان کارشناسان دستگاه های سیاست خارجی هستند که یا مسئولیت در وزارت خارجه های خود بر عهده دارند و یا قرار است مسئولیتی داشته باشند، به خصوص دیپلمات های جوان که در سیاست خارجی کشورای دیگر مشغول هستد و قرار است کارهای ایران را انجام دهند و باید زبان فارسی بیاموزند.

شیخ الاسلامی تصریح کرد: زبان فارسی در سطح مختلفی در دانشکده آموزش داده می شود که از سطح مبتدی تا سطوح پیشرفته را در بر می گیرد و با استفاده از فناوری های جدید نیز می باشد و همکارانم در دانشکده روابط بین الملل برنامه جامعی در این رابطه دارند. به طور مثال ما دوره کارشناسی ارشد مطالعات ایران را داریم و آنچه در دانشکده روابط بین الملل تدریس می شود و با تاریخ معاصر است و وجه قالب و تمرکز آن بر دوره سیاست خارجی جمهوری اسلامی است. بنابراین این دوره برای گروه های خاصی از دانشجویان غیر ایرانی جذاب است که ثبت نام کرده و به تحصیل در این دوره در دانشکده می پردازند و واحدهای زبان فارسی را نیز دارند.

وی افزود: خرسندم که با توجه به همه فشارها که بر دانشکده روابط بین الملل در دهه های اخیر وجود داشته، آموزش زبان فارسی ما به هیچ گاه متوقف نشده است و در حال حاضر نیز بسیاری از دانشجویان خارجی زبان فارسی به صورت مجازی مشغول آموزش هستند.

رئیس مرکز مطالعات سیاسی و بین‌الملل وزارت امور خارجه ابراز امیدواری کرد که با پایان دوره همه گیری ویروس منحوس کرونا، ان شاءالله مجدداً شاهد شکوفایی دوره آموزش زبان فارسی باشیم.

شیخ الاسلامی در ادامه گفت: البته بر اساس تقسیم کاری که در وزارت امور خارجه انجام شده، تدریس زبان فارسی در مجموعه آقای خطیب د انجام می شود.

وی افزود: در حوزه مطالعات با توجه به شرایط فعلی دوره ای با رویکرد تاریخی (مطالعه تاریخی مناسبات بین المللی) علاقمند هستیم پژوهش هایی در این زمینه انجام دهیم. فکر می کنم با مدیریت جهادی آقای حداد عادل انجام این پژوهش ها می تواند جذاب باشد. چرا که گمان نمی کنم یک مطالعه اسنادی جامعی در باب اسناد مربوط به آموزش زبان فارسی و یا تاثیر این زبان در حوزه سیاست خارجی انجام شده باشد.

رئیس مرکز مطالعات سیاسی و بین‌الملل وزارت امور خارجه تاکید کرد: مرکز مطالعات سیاسی بین المللی وزارت امور خارجه متصدی حفاظت از اسناد تاریخی سیاست خارجی است و بیش از ۵۰ میلیون سند تاریخی در مرکز اسناد این مرکز نگهداری می شود و با ضوابط مربوط در اختیار پژوهشگران قرار می گیرد. بسیار مناسبت است که ما به یک مطالعه اسنادی هم در این زمینه فکر کنیم و ببینیم در این گنجینه عظیم اسنادی که در اختیار ما است چه سندهایی وجود دارد که می تواند باعث انگیزه ما در حوزه آموزش زبان فارسی برای علاقمندان به آن باشد.

وی در پایان گفت: ظرفیت های مرکز مطالعات سیاسی بین المللی در اختیار و در خدمت زبان فارسی بوده و خواهد بود و از هر طرح و وپیشنهادی در این زمینه با افتخار استقبال خواهد کرد.

فلاحت پیشه: عامل اصلی برگزاری چنین گردهمایی اهمیت آموزش زبان فارسی است

شهروز فلاحت پیشه، معاون امور بین الملل بنیاد سعدی در ادامه این گردهمایی ضمن ارائه گزارش مختصری از عملکرد بنیاد سعدی بیان کرد: عامل اصلی از برگزاری چنین همایش هایی در رابطه با اهمیت آموزش زبان فارسی است. شناخت موسسات فعال دراین حوزه و نیز اطلاع از فعالیتهای انجام شده به منظور هم افزایی و کاهش اقدامات تکراری از جمله دلایلی بود تا بنیاد سعدی پیشنهاد برگزاری چنین همایشی را ارائه کند.

وی افزود: اولین همایش گردهمایی موسسه های فعال در آموزش زبان فارسی در جهان در ۱۹ آذرماه ۹۳ با همکاری دستگاه های مختلف با بنیاد سعدی برگزار شد. همایش دوم نیز در آذرماه سل ۹۴ برگزار شد و بحث جدی در خصوص آموزش زبان فارسی در جهان مطرح بود.

معاون امور بین الملل بنیاد سعدی خاطرنشان کرد: در نشست سوم نیز ۲۵ دستگاه حضور داشتند و چهارمین گردهمایی نیز در سال ۹۶ برگزار شد. به ترتیب پنجمین گردهمایی در ۵ دی ماه سال ۹۷ برگزار و ششمین نشست نیز در بهمن ماه سال ۹۸ به میزبانی سازمن فرهنگ و ارتباطات اسلامی برگزار شد.

فلاحت پیشه اظهار کرد: همزمان با شیوع ویروس کرونا همکاری مشترکی با دانشگاه علامه طباطبایی داشتیم و دوره های زبان آموزی زبان فارسی برگزار شد که تاکنون ۸ نشست گردهمایی موسسه های فعال در آموزش زبان فارسی در جهان برگزار شده است.

وی گفت: امید است که در گردهمایی امسال با توجه به نقش زبان فارسی در دنیا موضوع آموزش زبان فارسی به ایرانیان خارج از کشور و نسل جدید و خارجیان علاققمند به زبان فارسی صورت گیرد و دستاوردهای این اقدامات را شاهد باشیم.‌‌‌‌‌‌‌

منبع: تابناک

کلیدواژه: مذاکرات وین اوکراین اختلاف روسیه و اوکراین حمله نظامی روسیه به اوکراین روسیه بنیاد سعدی زبان فارسی آموزش زبان فارسی حداد عادل مذاکرات وین اوکراین اختلاف روسیه و اوکراین حمله نظامی روسیه به اوکراین روسیه وزارت امور خارجه با اشاره بین الملل وزارت امور خارجه زبان فارسی در خارج از کشور زمینه آموزش زبان فارسی آموزش زبان فارسی در جهان دانشکده روابط بین الملل برای گسترش زبان فارسی آموزش زبان فارسی آموزش زبان فارسی مرکز مطالعات سیاسی زبان فارسی به خارج زبان فارسی و ایران زبان فارسی بوده رئیس بنیاد سعدی زبان فارسی زبان فارسی بانک اطلاعاتی خارج از کشور زبان فارسی زبان فارسی بنیاد سعدی زبان فارسی شیخ الاسلامی سیاست خارجی بین المللی برگزار شد خطیب زاده دستگاه ها رئیس مرکز حداد عادل بر اساس کتاب ها زبان ما

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tabnak.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تابناک» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۴۴۷۵۴۳۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

شاعری که براساس دانش ادبی شعر نسروده!

فرهاد طاهری، پدرش، محمدحسین طاهری را شاعری می‌خواند که براساس قریحه شعر سروده نه براساس توانایی دانش ادبی می‌گوید او به جریان‌های ادبی رایج، کمترین اعتنایی نداشت. با توجه به اینکه در شهری می‌زیسته که زبان‌های تاتی تاکستانی و ترکی رایج است، اشعارش در تحکیم وحدت ملی و تقویت زبان فارسی بسیار مهم است.

فرهاد طاهری، دانشنامه‌نگار و پژوهشگر تاریخ معاصر ایران  دیوان اشعار پدرش، محمدحسین طاهری را گردآوری و به تازگی راهی بازار نشر کرده است. او در گفت‌وگویی مکتوب با ایسنا درباره ویژگی‌ شعرهای این دیوان توضیح داده است.

 متن گفت‌وگو در پی می‌آید:

 در ابتدا درباره این دیوان شعری توضیح می‌دهید؛ درباره سبک شعری شاعر، تعداد اشعار و مضمون‌هایی که در این شعرها به کار گرفته شده است.

پیش از پاسخ دادن به پرسش‌های شما، لازم می‌دانم از توجه آن خبرگزاری پرمخاطب به انتشار دیوان طاهری سپاسگزاری کنم.

دیوان طاهری مجموعه کامل سروده‌های فارسی زنده‌یاد محمدحسین طاهری است. محمدحسین طاهری (١٣١٣ - ١٣٩٠)  از مردم تاکستان و آموزگار و مدیر دبستان در آن شهر بود. دیوان در ۶٢٩ صفحه تدوین شده است که از این صفحات، ٣٠ صفحه نمایه اشعار و اعلام است و حدود ٢٠ صفحه هم پیشگفتار تدوینگر و صفحات پیش از متن است؛ بنابراین ۵٨٠ صفحه، متن اصلی دیوان را شامل می‌شود و به تقریب می‌توان گفت دیوان طاهری دربردارنده حدود ٩ الی ١٠ هزار بیت اشعار فارسی است.

به لحاظ سبک شعر، اشعار دیوان طاهری در قصاید، به سبک خراسانی و در دیگر قالب‌های شعر (غزل، مثنوی، ترکیبات و مسمطات و رباعی و دوبیتی) اشعار به طرز سبک عراقی است. در این دیوان، قصایدی آمده که کاملا روشن است شاعر در سرودن آنها به قصاید فرخی سیستانی و ناصر خسرو نظر داشته است. همچنین استقبال‌ها و تضمین‌هایی که از غزلیات و مسمطات سعدی و غزلیات حافظ کرده پیروی شاعر را از سبک عراقی نشان می‌دهد. در بعضی از اشعار البته نمونه‌هایی از سبک دوره بازگشت مخصوصا تحت تأثیر اشعار قاآنی کاملا مشهود است اما در سراسر دیوان رد پایی از سبک هندی دیده نمی‌شود. چند نمونه هم البته شعرهایی در دیوان هست که متأثر از شاعران معاصر مانند افسانه نیما و بعضی غزلیات شاملو و سایه و شهریار است. 

 ویژگی‌های دیوان طاهری

به لحاظ مضامین شعر، می‌توانم بگویم اغلب اشعار دیوان طاهری همان مضامین سنتی و قدمایی شعر فارسی است. علاوه بر آن شاعر به مسائل اجتماعی هم توجه کرده است. این نکته را من در مقدمه دیوان  مشروح نوشته‌ام و فکر کنم بهتر است همان توضیح را اینجا برای خوانندگان این مصاحبه عینا نقل کنم :

«درون مایۀ اشعار عمدتا صبغه و حال و هوایی عاطفی  و عاشقانه دارد و جنبه‌های انسانی و اجتماعی نیز در سراسرآن مشهود است . سروده‌های طاهری هم، به مانند بسیاری از سروده‌های طرز قدمایی‌، مظهر تمام عیارِ همان  دغدغه‌ها و پرسش‌های همواره پایان ناپذیر ذهنیت شاعرانۀ هویت و اندیشۀ ایرانی است : پرسش و جست‌وجوگری از معمای آفرینش و هستی، حیرت و درماندگی، عشق، دلتنگی و  هجر و فراق، یأس وامید، حق‌گزاری و سپاس و ستایش و نکوهش، حسرت برگذشته و پشیمانی، نجوا و گفت‌وگوهای با خویش و...  

 شاعر این سروده‌ها  نیز در سراسر اشعار خود به  همان احوالات شاعرانه و برخوردار از اوصاف اخلاقی و شخصیتیِ ملهم از طرز نگریستن شاعرانه به عوالم روحی و دنیای بیرونِ خود به تمام و کمال دچار بوده است. به مقتضای شاعرانه اندیشیدن و سخن گفتن، دستخوش «زیروزبرشدن‌های عاطفی واحساسی» شده و  گاه و بیگاه نیز رشتۀ سخن  به دست «قضاوتِ  پُر تناقض» داده است. 

فارغ از آنچه گذشت، دیوان طاهری همچنین حائز بعضی نکته‌ها و گفته‌هایی است به نظر  شایستۀ اعتنا و تأملِ بیشتر که بررسی اجمالی آن‌، چه بسا ذهن و توجه خوانندگان این اشعار را فزون‌تر  معطوف خود کند و آنان را به جزئیات و آگاهی‌هایی راهنمون شود که در فهم دقیق‌تر و   روشن‌ترِ گذشته شاعر و گذشته‌های زادگاه او،  فراوان دستگیر و راهگشا باشد.  

نخست، خواننده نکته بین دیوان طاهری، از سرگذشت و مهم‌ترین وقایع  زندگانی شاعر   و نیز از دلخوری‌ها و غم‌ها و شادی‌ها و باورهای فرهنگی و اعتقادی‌، و از قضاوت‌ها  و آراء  ستایشگر یا منتقدانه او درباره معاشران و دوستان و اقوام و نزدیکان  و حتی از اظهارنظرهای او درباره خانواده‌اش مطلع می‌شود. بخشی از دیوان طاهری، درواقع نوعی شرح‌حال‌نگاری منظوم است که  پاسخ‌دهنده  پرسش خوانندگان و جویندگانی است که بخواهند روایت زندگانی شاعر را از زبان خود او بشنوند.

جنبه مهم دیگر دیوان طاهری، گزارش‌هایی  است عمدتا دقیق و مستند و جزئی‌نگرانه  (و با ذکر تاریخ) از  محیط و رویدادها و پدیده‌های اجتماعی و فرهنگی و سیاسی روزگار و زادگاه  شاعر  که به روایت او در ضمن اشعاری بسیار، به نظم آمده است مانندِ شکوه‌ها از: مالکیت زمین‌های کشاورزی و مصائب زراعت و باغداری، خشکسالی، بلاها و مصیبت‌های طبیعی و آسمانی، مسائل درمان و بهداشت و آموزش و پرورش، معضلات بیمه بازنشستگان، تنگی معیشت و حقوق نابسنده فرهنگیان ومعلمان،  گرانی و کمبود اقلام و سهمیه‌بندی‌ها، بی‌لیاقتی و نادرستکاری صاحبان حرفه‌ها و مشاغل (اعم از وکیل و پزشک و بنا و پیمانکار و...)؛ همچنین  گرامی‌داشت دوران دفاع مقدس از وطن و ادای احترام به شهیدان و اسیران و آزادگان؛ حق‌سپاسی از انسان‌های لایق و خدمتگزار ؛ در مرثیه و منقبت پیامبر گرامی اسلام (ص) و ائمه معصوم درضمن اشعاری آئینی و مذهبی ، سوگ‌سروده‌هایی در  غم درگذشت مشاهیر و استادان بزرگ ادب وتاریخ و فرهنگ ایران  و فرهنگ پروران و معلمان، و گزارش اخبار کانون‌های فرهنگی و انجمن‌ها ومحافل ادبی وشب‌های شعر و سخنرانی و... 

از این نظر در دیوان طاهری، جلوه‌ها وصحنه‌هایی از تاریخ اجتماعی و فرهنگی زمانه و زادگاه شاعر، به نظم کشیده شده است. در  گزارش‌ها و روایتگری‌هایی هم که  دار سخن  صرفا به گردِ مسائل «اجتماعی و شأن وجدانِ کاری و پای بندی به اخلاق و درستکاری»  بوده است البته این  دسته از سروده‌ها تنها «صبغه گزارش و روایت» محض ندارد. در بیشتر این اشعار، رگه‌ها و رد پاهایی از «انتقاد و نقد و تذکر و تحذیر  و هشدار و راه نشان دادن و برحذر داشتن از بیراهه و انحراف و به خطا رفتن»  خود را نمایانده است درواقع می توان این قبیل اشعار را به نوعی نخستین نمونه‌های «شعر متعهد اجتماعی» و  نیز اولین تجربه‌های «نقد اجتماعی مصلحانه» در «ساحت شعرفارسی» در زادگاه شاعر دانست. این نوع شعر منتقدانه اجتماعی و متعهد در دیوان طاهری البته با بسیاری از سنن غالبِ سرودن چنین اشعاری در ادبیات فارسی نیز سازگاری چندان ندارد . لحن و زبان اشعار او ، اگر نگویم تماما بلکه قریب به تمام، برکنار از «هزل و هجو وتیزو تندی و رکیکی کلام» است. این مضمون در ادبیات فارسی (شعر یا نثر منتقدانه اجتماعی و متعهد)   در ذات خود پذیرای هرنوع  کلام و واژه «تند وبه دور از نزاکت رایج در گفتار» و موافق با لحن و بیان «هزل و هجوآمیز» است و شواهدی بسیار هم از آن در سابقه و سنت ادبیات فارسی و در دیوان‌ها و تذکره‌ها برجای مانده است. اما شواهد شعر منتقدانه اجتماعی و متعهد در دیوان طاهری، با بیانی مؤدبانه ولحنی برخوردار از وجاهت کلام، بامخاطبان به سخن آمده‌ند.» 

 شاعری که دوگانگی نداشت

شما گردآورنده و تدوین‌گر شعرهای پدرتان هستید، در واقع با این شاعر زیسته‌اید و تجربه زیسته او را از نزدیک مشاهده کرده‌اید، چقدر شخصیت شاعر به شعر هایش نزدیک بوده و در واقع تجربه زیسته‌اش در شعرهایش نمود دارد؟ 

در شخصیت ایشان اصولا در هیچ زمینه‌ای دوگانگی وجود نداشت. در تمام مسائل، حرف و عملش یکی بود. همهٔ کسانی که او را می‌شناسند اعم از دانش‌آموزانش یا معلمانی که سال‌ها همکارش بوده‌اند و نیز دیگر اهالی تاکستان به این نکته اذعان دارند که هیچ تفاوت و اختلافی میان گفتار و کردار ایشان ملاحظه نکرده‌اند. این ویژگی در تمام اشعار او کاملا مشهود است. زمینه و بستر بسیاری از اشعار منتقدانه او هم دقیقا از همین ویژگی شخصیت ایشان نشئت می‌گرفت. بعد هم باید این نکته را اضافه کنم او براساس قریحه شاعری و تجربه هنری این اشعار را سروده است ونه براساس توانایی دانش ادبی. بسیارند استادان و دبیران ادبیات فارسی که براساس دانش ادبی و معلومات خود شعر می‌گویند که البته موفق هم نبوده‌اند.

کم‌ترین اعتنایی به جریان‌های ادبی نداشت 

 شاعر این شعرها، دور از پایتخت به کار شعری پرداخته است، این موضوع چقدر در کار او تأثیر گذاشته است  و چقدر ایشان به جریان‌های ادبی توجه نشان داده است؟

من فکر می‌کنم اهمیت فرهنگی دیوان طاهری در همین ویژگی است که شاعر آن دور از پایتخت و در شهری می‌زیسته که زبان‌های تاتی تاکستانی و ترکی در آنجا رایج بوده است. از این لحاظ دیوان طاهری در تحکیم وحدت ملی و تقویت زبان فارسی بسیار مهم است و از این جنبه هم باید این دیوان معرفی و نقد و بررسی شود.

اما در خصوص «جریان های» ادبی رایج، می‌توانم بگویم شاعر، کمترین توجه و  اعتنایی به آن نداشت. تلقی او از مقوله شعر و ادبیات فارسی، فقط تعمق در دیوان شاعران بزرگ بود. همیشه هم کلیات سعدی، دیوان حافظ، شاهنامه فردوسی، مثنوی و غزلیات شمس، دیوان وحشی بافقی، فخرالدین عراقی، عارف قزوینی، ایرج میرزا، ملک الشعرای بهار، رهی معیری، اهلی شیرازی، قاآنی را در دست داشت و مطالعه می‌کرد. از میان شاعران معاصر هم فقط شهریار و سایه را مرتب می‌خواند. کمترین علاقه‌ای هم به سهراب سپهری و فروغ و اخوان ثالث نداشت. البته به حسین منزوی ارادت داشت و از اشعار او لذت می‌برد.

درباره این «جریان‌های ادبی» یاد خاطره‌ای افتادم و فکر کنم بد نباشد ذکر کنم. من در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، ادبیات فارسی خوانده‌ام و در دوره دانشجویی سخت شیفتهٔ مسائل شعر نو و جریان‌های تجددگرایی ادبی بودم. زنده یاد دکتر فرشیدورد، استاد نقد ادبی و سبک‌شناسی ما بود. بارها سرکلاس با دکتر فرشیدورد درخصوص شعر نو و جریان‌های ادبی معاصر بحثم شده بود. دکتر فرشیدورد کمترین اعتنایی به این مسائل نداشت. یادم هست زنده یاد پدرم برای جشن فارغ‌التحصیلی من غزلی سروده و به نشانی گروه ادبیات فارسی پست کرده بود. نامه پدر چند روز بعد از فارغ التحصیلی به دستم رسید. وقتی رفتم گروه ادبیات نامه‌ام را بردارم دکتر فرشیدورد هم در گروه بود و با هم قدم زنان به بیرون دانشکده رفتیم. طی راه، ماجرا را گفتم. دکتر فرشیدورد با نهایت بی‌اعتنایی گفت پدر شما مگر شاعر بود؟ گفتم بلی و غزل پدر را به سوی دکتر فرشیدورد دراز کردم. با میلی توأم با اکراه کاغذ را گرفت. پدرم بسیار خوش خط بود. دکتر فرشیدورد تا خط پدر را دید گفت عجب خط زیبایی و شروع کرد غزل را خواندن.. به وسط غزل که رسید ایستاد. با تأمل بقیه غزل را خواند و متوجه شدم برگشت دوباره از اول خواند. بعد سرش را بلند کرد و با لحن عصبانیت و شوخی مآب گفت عجیب است از چنین پدر فاضل و فرهیخته‌ای فرزند ناخلفی چون شما تربیت شده است…بعد هم خندید… 

 شاعر غیر از زبان فارسی، گویا اشعاری به زبان اقلیم خود یعنی زبان تاتی داشته است، درباره تفاوت‌ها و شباهت‌های این اشعار می‌گویید؟

بلی شاعر دیوان طاهری، اشعاری به زبان تاتی تاکستانی هم سروده است. اتفاقا در یکی دوجا در دیوان شعر فارسی به این نکته اشاره و بدان مفاخره هم کرده است البته فضل تقدم سرودن اشعار تاتی تاکستانی، از آن پدر فرهیخته شاعر، زنده یاد میرزا علی‌محمد طاهری است. او نخستین کسی است که اشعاری به زبان تاتی تاکستانی سروده است. اما شعر تاتی صاحب دیوان طاهری، مشتمل بر دو منظومه بلند «آی، وارُن، وارُن» (ای باران، باران!) و  «آی فِرِم» (ای پسرم) و اشعاری در قالب غزل و رباعی است. مضامین اشعار تاتی، بیشتر پند و اندرز به آیندگان، ضبط و ثبت آداب و رسوم محلی و در مجموع در حوزه فرهنگ مردم است. غیر از این جنبه‌ها، اشعار تاتی این شاعر، به لحاظ گویش‌شناسی بسیار اهمیت دارد. خودشاعر بعضی از اشعار تاتی را به فارسی ترجمه کرده و تعلیقات بسیار راهگشایی هم در ذیل اشعارش به قلم آورده است. مجموعهٔ اشعار تاتی نیز در مجلدی با عنوان  «آی وارُن وارُن» در دست تدوین و آماده‌سازی است که امیدوارم تا پایان امسال منتشر شود.

انتهای پیام